بله اختلال بیش فعالی (ADHD) در بزرگسالان نیز وجود دارد. اما اکثر ما اختلال بیش فعالی یا ADHD را در کودکان می شناسیم و با حضور آن در زندگی افراد بزرگسال مبتلا آشنا نیستیم. اما آشنایی با نشانه ها و آسیب های آن در زندگی روزمره در هر سنی برای فرد مبتلا و اطرافیان او بسیار مهم و یاری دهنده است. اختلال بیش فعالی که امروزه در مقالات علمی اختلال نقص توجه – بیش فعالی خوانده می شود، الگوی مداوم بی توجهی و/ یا بیش فعالی – تکانشگری است که در عملکرد و فعالیت های تحصیلی، اجتماعی و شغلی فرد اختلال ایجاد می کند و حداقل برای 6 ماه ادامه می یابد. این نشانه ها با سطح رشدی فرد ناهماهنگ هستند و نشانه ای از لجبازی، نافرمانی یا ناتوانی در درک کردن تکالیف نیست.


همچنین بخوانید: آیا موسیقی درمانی واقعا علمی و موثر است؟


اختلال بیش فعالی (ADHD) در بزرگسالان

هرچند این اختلال را بیش فعالی بزرگسالان می نامند، اما اختلالی است که در کودکی شروع شده و با علائم برجسته متفاوت در هر دوره سنی تا بزرگسالی ادامه می یابد. اختلال بیش فعالی در بزرگسالان ممکن است تا سنین بالا شناخته و تشخیص داده نشود، به این علت که ممکن است به روشنی وجود این اختلال در کودکان نباشد. اغلب در بزرگسلان بیش فعالی کاهش می یابد (که علامت آشنا و برجسته این اختلال است)، اما درگیری های فرد با رفتارهای تکانشی، بی قراری و دشواری در تمرکز همچنان ادامه می یابد.

منظور از رفتارهای تکانشی اعمال عجولانه ای است که بصورت لحظه ای و بدون فکر و دوراندیشی انجام می شود و به احتمال زیاد به فرد لطمه می زنند. تکانشگری میل به پاداش های فوری یا ناتوانی در به تعویق انداختن لذت را منعکس می کند. این تکانشگری می تواند در تصمیم گیری های بدون فکر و یا ایجاد مزاحمت برای دیگران و به سایر شیوه ها در رفتارهای فرد مبتلا به ADHD دیده شود.

الگوهای این اختلال در افراد براساس داشتن نشانه های بی توجهی، بیش فعالی و تکانشگری به سه نوع تقسیم می شود. افراد مبتلا به اختلال ADHD  می توانند در این سه دسته قرار گرفته و نشانه های یکی از این دسته ها را داشته باشند:

  1. عمدتا بی توجهی نشانه اصلی این افراد باشد و نشانه های دو الگوی دیگر کمرنگ باشد یا اصلا وجود نداشته باشد.
  2. عمدتا با نشانه های بیش فعالی / تکانشگری که فرد رفتارهای مطابق این دو الگو را دارد، ولی نشانه های کم توجهی کمتر در فرد دیده میشود و یا اصلا وجود ندارد.
  3. جلوه مرکب که در واقع فرد از هر سه الگو نشانه ها را در حد تایید متخصص دارد.

همچنین بخوانید : 7 قدم برای افزایش تمرکز که در راه موفقیت به شما کمک می‌کنند! 


نشانه های اختلال بیش فعالی (ADHD) در بزرگسالان 

این اختلال در کودکان و بزرگسالان با نشانه های اصلی و تشخیصی یکسان مشاهده می شود، اما در هر رده سنی نشانه هایی برجسته تر و نشانه هایی کمرنگ تر ظاهر می شوند. افراد در داشتن نشانه ها نسبت به همسالان مبتلا به ADHD و بطور کلی مبتلایان می توانند شدت و ضعف و ترکیب متفاوتی از نشانه ها را داشته باشند. شدت نشانه ها از متوسط تا شدید درجه بندی می شود.

در بزرگسالان، نشانه های اصلی اختلال ADHD می تواند شامل دشواری در توجه و نگهداشتن آن، تکانشگری و بی قراری باشد.

اختلال بیش فعالی (ADHD) در بزرگسالان

نشانه ها در الگوی کم توجهی :

  • نمی توانند به جزئیات توجه دقیق کنند.
  • اغلب در حفظ کردن توجه خود هنگام انجام یک فعالیت مشکل دارند (مشکل در نگهداشتن تمرکز هنگام سخنرانی، گفتگو یا روخوانی طولانی)
  • اغلب بنظر می رسد وقتی مستقیما با او صحبت می شود گوش نمی دهد (بنظر می رسد ذهن او جای دیگری است)
  • اغلب دستورالعمل ها را دنبال نمی کند و نمی تواند کارها و وظایف روزمره و عادی را در محیط های مختلف کاری، تحصیلی، شخصی و … کامل کند. ( به راحتی از موضوع منحرف می شود)
  • اغلب در سازمان دادن تکالیف و فعالیت ها مشکل دارد و به شکل بی نظمی و عدم اولویت بندی دیده می شود (ضعف در مدیریت زمان، ضعف انجام تکالیف پشت سر هم، عدم توانایی در نگهداشتن نظم وسایل و …)
  • از انجام وظایف یا تکالیف ذهنی که نیاز به تلاش مداوم دارد اجتناب می کند (مثل انجام تکالیف درسی، آماده کردن گزارش های کاری، بازبینی مقالات و …)
  • ضعف در تمرکز بر یک مهارت و یا انجام چند کار (تکلیف) همزمان
  • گم کردن زیاد وسایل و ابزار مورد استفاده
  • اغلب در فعالیت های روزمره فراموشکار است (مانند انجام تماس های تلفنی، پرداختن صورت حساب ها، سر قرار حاضر شدن و…)

نشانه ها در الگوی بیش فعالی و تکانشگری :

  • تکانشگری
  • بی قراری (فعال بودن بیش از حد)
  • ضعف در تحمل ناکامی و ناامیدی
  • دست و پاها اغلب بی قرارند و در صندلی وول می خورد
  • در موقعیت هایی که نشسته ماندن انتظار می رود، اغلب صندلی را ترک می کنند (محل نشستن خود را در کلاس، اداره یا صف ترک می کنند)
  • احساس بی قراری در بزرگسالان
  • اغلب در حال جنب و جوش هستند، انگار که موتوری آنها را به حرکت مجبور می کند (دیگران احساس می کنند به سختی می توانند پا به پای او پیش بروند)
  • اغلب بیش از اندازه صحبت می کنند
  • اغلب وسط صحبت دیگران می پرند و اجازه تکمیل صحبت نمی دهند
  • انتظار در صف و نوبت برایشان بسیار دشوار است
  • تغییرات خلقی زیاد و تکرار شونده
  • خلق تند و خشم زیاد
  • اغلب مزاحم کار و فعالیت دیگران می شوند
  • ضعف در مهارت های مقابله با شرایط استرس زا

  • دقت کنید که نشانه های گفته شده باید در بیش از یک موقعیت وجود داشته باشد.
  • نشانه ها را همکاران، همکلاسی ها و افرادی که در محل مشترک با فرد هستند می توانند تایید کنند، اما امکان نشان دادن رفتارهای کنترل شده بخاطر تقویت کننده ها یا محدودیت های محیطی وجود دارد که باعث می شود تشخیص دیگران دقیق نباشد و نیاز به تایید متخصص است.
  • ADHD اغلب در طول سال های مدرسه ابتدایی تشخیص داده می شود و در طی زمان بی توجهی برجسته تر و آسیب زا تر می شود که در بزرگسالان مبتلا نشانه غالب است.
  • نشانه های بیش فعالی حرکتی در نوجوانان و بزرگسالان کمتر آشکار است، اما مشکلات در رابطه با بی قراری، بی توجهی، برنامه ریزی نامناسب و تکانشگری ادامه می یابد.
  • این اختلال در طول اوایل بزرگسالی نسبتا پایدار است، اما برخی افراد روند بدتری همراه با پرورش رفتارهای ضداجتماعی دارند.

همچنین بخوانید : 10 نشانه واضح که شما مبتلا به بیماری پانیک اتک (وحشت زدگی) هستید


آسیب ها و عوارض اختلال اختلال بیش فعالی (ADHD) در بزرگسالان

  • کاهش عملکرد تحصیلی و شغلی
  • حضور شغلی ضعیف تر و پیشرفت کاری کمتر
  • عدم استخدام
  • احتمال بالاتر بیکاری
  • تعارض میان فردی بالا و طرد اجتماعی
  • مشکل پیدا کردن با قانون و مسائل قانونی
  • برخی از کودکان ADHD در بزرگسالی مبتلا به اختلال شخصیت می شوند مانند اختلال شخصیت ضد اجتماعی
  • افزایش احتمال مصرف مواد و زندانی شدن در بزرگسالان مبتلا
  • شیوع بالاتر تصادفات و تخلفات رانندگی در این افراد
  • مشکل در روابط عاطفی و خانوادگی
  • داشتن تعامل های منفی و ضعیف با دیگران
  • روابط ناپایدار
  • پایین بودن سطح سلامت جسمی و روانی
  • خودانگاره ضعیف
  • انجام دادن نامناسب یا متغیر کارهایی که نیازمند تلاش مستمر است (اغلب توسط دیگران به صورت تنبلی، بی مسئولیتی یا عدم همکاری تعبیر می شود)
  • اقدام به خودکشی
  • این آسیب ها به درجات مختلف در افراد مبتلا به ADHD دیده می شود و افراد مبتلا دچار همه این آسیب ها نمی شوند. اما بهتر است برای پیشگیری از پیشرفت بیماری و آسیب های آن به متخصص مراجعه کنیم.
  • آسیب ها و نشانه های این اختلال و بسیاری از اختلال های روانی با دریافت کمک های تخصصی قابل کنترل است. اما داشتن آگاهی برای فرد مبتلا و اطرافیان او بسیار ضروری است.

درمان اختلال بیش فعالی (ADHD) در بزرگسالان

درمان بیش فعالی در بزرگسالان مشابه درمان این اختلال در کودکان است، اگرچه برخی از این درمان ها مناسب بزرگسالان نیست و استفاده نمی شود. درمان بیش فعالی در بزرگسالان شامل درمان دارویی، روان درمانی (مشاوره) و درمان های کمکی است که در طی درمان این اختلال قابل استفاده است.

تفاوت یک فرد عادی با یک فرد مبتلا به بیش فعالی چیست؟

ممکن است شما با خواندن مطلب بالا و نشانه های گفته شده، شباهت هایی بین خودتان و یک فرد مبتلا به ADHD بیابید، اما این طبیعی است که همه ما نشانه های مشابه این اختلال را بویژه در زمان های خاصی در زندگی خود تجربه کنیم. اگر این نشانه ها را شما اخیرا و یا در موقعیت خاصی در گذشته خود بطور گذرا تجربه کرده اید و برطرف شده است، مبتلا به این اختلال نیستید.

اختلال بیش فعالی (ADHD) در بزرگسالان

متخصین این حوزه زمانی می توانند یک فرد را مبتلا به اختلال کم توجهی – بیش فعالی بدانند که نشانه ها به اندازه ای شدید باشد که باعث مشکلات مداوم در بیش از یک حوزه زندگی فرد شود. این نشانه های مداوم و آسیب زا می توانند از دوران کودکی در فرد ردیابی شوند.

علت دشوار بودن تشخیص ADHD در بزرگسالان این است که نشانه های خاص این اختلال شبیه به نشانه هایی است که می توانند علت های دیگری مثل اضطراب یا اختلالات خلقی داشته باشند. و بسیاری از بزرگسالان مبتلا به اختلال کم توجهی – بیش فعالی بطور همزمان حداقل از یک مشکل دیگر در سلامت روان مانند افسردگی یا اضطراب رنج می برند.


همچنین بخوانید : اختلال دوقطبی چیست؟ با این اختلال روانشناختی به طور کامل آشنا شوید


چه زمانی باید به دکتر مراجعه کنیم؟

هر زمان که یک یا چند مورد از موارد گفته شده به عنوان نشانه های این اختلال، بطور پیوسته باعث بهم ریختگی و آسیب به زندگی شما شد، به یک متخصص روانپزشک یا روانشناس مراجعه کرده و احتمال ابتلا به ADHD را در خودتان بررسی کنید. در صورت داشتن مشکل در این زمینه نگران نباشید، متخصصین می توانند با شروع درمان و ارائه آموزش های لازم کمک کنند تا بتوانید مشکلات ناشی از این اختلال را تحت کنترل خود بگیرید.

علت و شرایطی که باعث ایجاد اختلال بیش فعالی می شود!

علت اصلی اختلال ADHD به روشنی مشخص نیست و تلاش پژوهشگران همچنان ادامه دارد. اما طبقه بندی بر اساس علت های کلی را می توان در 3 زیرمجموعه انجام داد: ژنتیک (وراثت)، محیط و مشکلات بوجود آمده در دوره رشدی و آسیب های سیستم اعصاب مرکزی

اما در این بین می توان به بعضی شرایط مهم و تاثیرگذار که قابل کنترل یا پیش بینی است اشاره کنیم:

–  وراثت های خونی در والدین و فرزندان نشان دهنده وجود ارتباط در احتمال ابتلا به اختلال های سلامت روان است.

–  مادرانی که در دوران بارداری خود مصرف الکل، مواد مخدر و حتی سیگار دارند به احتمال بیشتری فرزندان دچار اختلالات روانی بدنیا می آورند

–  بدنیا آمدن زودتر از موعد و نارس بودن نوزاد

–  قرار گرفتن در معرض آسیب ها و فشارهای محیطی در دوران کودکی

در ادامه بخوانید: