۵ دهه موسیقی پاپیولار ایران
موسیقی معاصر ایران
موسیقی ایران از دهه ۵۰ شمسی به بعد دچار تحولات زیادی شده. شاید یکی از پیچیده ترین تاریخ نگاری های موسیقی مربوط به همین دوره از تاریخ ایران باشد. با انقلاب سال ۵۷، همه چیز در ایران دچار تغییر شد و موسیقی نه تنها استثنا نبود بلکه خود در صدر جدول تغییرات نظام بود.
یکی ازبزرگترین چالش های بررسی تاریخ معاصر ایران، همین نکته است که پس از انقلاب اسلامی، عملا دو تاریخ موسیقی داریم. یکی تاریخ موسیقی مجاز ایران و دیگری تاریخ موسیقی غیر مجاز ایران. و این خود مقوله ای جدا از موسیقی زیر زمینی است. یعنی در حدود دهه ۸۰ که موسیقی زیر زمینی به اوج خود رسید عملا با سه مقوله موسیقی مجاز، موسیقی غیر مجاز و موسیقی زیر زمینی مواجه هستیم. پرواضح است که بررسی دقیق تمامی موارد نیاز به نوشتن کتابی ضخیم دارد.
ما قصد داریم در اینجا تا حدودی به بررسی موسیقی مردمی در طی ۵ دهه مختلف بپردازیم و ترجیح بر بررسی موسیقی مجاز است. تنها نیم نگاهی به موسیقی غیر مجاز و زیرزمینی خواهیم انداخت.
دهه ۵۰ و قبل از آن
عصر پاپ
از اواخر دهه ۳۰ شمسی موجی از موسیقی پاپیولار در ایران به وجود آمد که تحت تاثیر موسیقی غربی قرار داشت. «عارف» و «ویگن» را از آغاز کنندگان این موج می توان نام برد. این موسیقی بیشترین تاثیر را از راک اند رول و جز داشت. اما در دهه ۶۰ میلادی با ظهور موج پاپ آرت، موسیقی ایرانی نیز تحت تاثیر قرار گرفت و موجی از هنرمندان در دهه ۵۰ شمسی شروع به کار کردند که موسیقی پاپ ایرانی را به وجود آوردند.
«فرهاد مهراد» و «فریدون فروغی» را می توان از جمله این افراد دانست. برخی آهنگ های فرهاد و ترانه هایی همچون «یار دبستانی من» همچنان از پرطرفدارترین موسیقی های مردمی ایران هستند.
در دهه پنجاه موجی تازه از ترانه سرایی در همین شاخه از موسیقی مردم پسند ایجاد می شود که پیشگامان آن «شهیار قنبری»، «اردلان سرافراز» و «ایرج جنتی عطایی» بودند.
بیان نو و مضامین تازه ای که این ترانه سرایان جدید وارد این حوزه کردند، با آهنگسازانی مثل «اسفندیار منفرد زاده»، «حسن شماعی زاده»، «بابک بیات» و «واروژان» منشا ظهور نوع تازه ای از موسیقی مردمی شدند که گاها آن را پاپ معترض می نامند.
موسیقی پاپ چه به شیوه تجاری و چه هنری تا آغاز انقلاب اسلامی به عمر خود ادامه داد و در سه سال پایانی دهه ۵۰ تحولات موسیقی آغاز شد. موسیقی های انقلابی به همان سبک و سیاق موسیقی پاپ اما با اشعاری متفاوت و مضامینی انقلابی ساخته شدند.
از همین نقطه بود که دو دستگی در موسیقی ایران به وجود آمد. تعداد زیادی از هنرمندان موسیقی پاپ پس از پیروزی انقلاب از ایران رفتند و در لس آنجلس به سبک قدیم خود کار کردند.
عده ای هم در ایران ماندند و با محدودیت هایی که در دهه های بعد به وجود آمد کنار آمده و سبک جدیدی را به راه انداختند.
در دهه ۵۰ موسیقی کلاسیک ایرانی هم رشد فراوانی داشت و ترانه ها و آهنگ های بسیار زیبایی در این سبک به وجود آمدند. اما در مقابله با موسیقی پاپ این دهه نتوانستند به صدر جدول شهرت دست یابند. البته در دهه بعد بذر همین موسیقی به بار نشست و قطعات به یاد ماندنی از خود به جا گذاشت.
در ادامه بخوانید » ۵ دهه موسیقی پاپیولار ایران – دهه ۶۰
شما می توانید پلی لیست دهه پنجاه را از بیپ تیونز دریافت کنید.
