درود. با یک مقاله ی علمی نجوم در خدمت شما هستیم. من باب جو مریخ و برخی اتفاقاتی که به تازگی در آن کشف شده اند. این اتفاقات، تا حدی برای دانشمندان گیج کننده و همچنین عجیب بودند. چرا که برای اولین بار است که مشاهده می شوند. جمله ی معروفی هست که می گوید مردم از چیزی که نمیشناسند، می ترسند. خب شایید همین مئضوع بهت و حیرت دانشمندان را توجیه کند.
لازم می دانم که برخی ابهامات را همین الان برطرف کنم. در این مقاله، شما با پدیده ای روبرو می شوید که در جو مریخ اتفاق می افتد و بسیار شبیه به شفق قطبی ای است که در زمین مشاهده می شود. اما شفق قطبی نیست. خب راستش هست. ولی نیست. ببین مرد حسابی. اذیت نکن دیگه. بگیر چی میگم. آره. شبیه شفق است اما شفق نیست. پس با ما همراه باشید تا به ان پی ببریم.
جو مریخ درست مانند کره زمین درخشش سبز خاصی دارد.
یک مطالعه جدید گزارش داده است که آژانس فضایی اروپا Trace Gas Orbiter) TGO) یک درخشش به رنگ زمرد را در جو مریخ نشان داده است. تا پیش از این تصور می شد که این اتفاق فقط در زمین می افتد. اما خب اکنون فهمیدیم که خیر. چنین اتفاقی فرا تر از زمین نیز رخ می دهد. البته لازم به ذکر است که این اولین مورد مشاهده شده در یک سیاره ی دیگر است.
همچنین بخوانید: میدان مغناطیسی مریخ؛ یک آشنایی ساده!
ژان کلود ژرارد، نویسنده اصلی پژوهش از دانشگاه Universeé de Liège گفت: “یکی از درخشان ترین تابش ها در زمین که در شب دیده می شود، ناشی از تابش هایی است که در شب اتفاق می افتند؛ به ویژه از اتم های اکسیژن ساطع می شود که در طیف خاصی از موج نور می باشد. چنین چیزی هرگز در اطراف سیاره ی دیگر مشاهده نشده است.
ژرارد گفت: “با این وجود پیش بینی شده است که این تابش حدود 40 سال در مریخ وجود داشته باشد و به لطف TGO، ما آن توانستیم آن را ببینیم.
همانطور که ژرارد خاطرنشان کرد، تابش سبز، مشخصه ی اکسیژن است. رصد کنندگان آسمان در طول و عرض جغرافیایی زیاد در روی زمین می توانند این علامت را در نمایشگرهای خود به صورت پدیده ای چند رنگی معروف به شفق های قطبی مشاهده کنند که توسط ذرات باردار شده از خورشید که به درون مولکول های مرتفع در جو ایجاد می شوند، شکل می گیرند.
اما درخشش شب فرق می کند. این اتفاق ناشی از تعامل نور خورشید با اتم ها و مولکول های موجود در هوا است که باعث ایجاد نوری لطیف اما مداوم می شود. حتی در اینجا روی زمین، این انتشار بسیار دشوار است. ناظران غالباً نیاز به یک چشم انداز برجسته دارند؛ به همین دلیل برخی از بهترین تصاویر درخشش شب سبز سیاره ما از فضانوردان در ایستگاه فضایی بین المللی یا ISS تهیه می شوند. چون در افق بالاتری قرار دارند و به طور کامل بر زمین اشراف دارند.
همچنین بخوانید: تصاویر جالب از سطح مریخ!!!
این تابش ها و درخشش ها در روز نیز می توانند اتفاق بیفتند. اما به مراتب دشوارتر هستند و توسط مکانیسم کمی متفاوت هدایت می شود.
مقامات آژانس فضایی اروپا(ESA) در همان بیانیه نوشتند: “درخشش شب هنگام نوسان مولکول های جدا از هم رخ می دهد. در حالی که درخشش روز هنگامی ایجاد می شود که نور خورشید مستقیماً اتم ها و مولکول هایی از جمله نیتروژن و اکسیژن را برانگیزد.”
ژرارد و همکارانش از مجموعه ابزارهای TGO’s Nadir and Occultation for Mars Discovery) NOMAD) که شامل طیف سنج ماوراء بنفش و مرئی (UVIS) است، برای بررسی هوای سیاره سرخ از آوریل تا دسامبر سال گذشته استفاده کردند.
مؤسس تحقیق و محقق اصلی NOMAD، آن کارین واندا، از انستیتوی رویال درئونی اسپاتیال د بلژیک در همان بیانیه گفت:” مشاهدات قبلی هیچ نوع درخشش سبز را در مریخ ثبت نکرده بودند. بنابراین ما تصمیم گرفتیم که کانال UVIS nadir را مجدداً جهت تغییر در حاشیه مریخ، شبیه به منظره ای که در تصاویر زمین از ISS مشاهده می کنید، تغییر دهیم.”
این تیم جو مریخ را در ارتفاعات بین 12 مایل و 250 مایل (20 تا 400 کیلومتر) بررسی کردند. آن ها درخشش سبز حاص از اکسیژن را در تمام ارتفاعات پیدا کردند؛ اگرچه در فاصله ی حدود 80 مایلی قوی ترین این درخشش ها و تابش ها دیده شدند.
همچنین بخوانید: میدان های مغناطیسی مریخ 10 برابر قوی تر از آن چیزی است که تصور می کردیم!!!!
محققان همچنین برای درک بهتر آنچه درخشش را انجام می دهد، کار مدل سازی را انجام دادند. این محاسبات نشان می دهد که نور عمدتاً با تجزیه دی اکسید کربن که 95٪ جو نازک مریخ را تشکیل می دهد، آن را به مونوکسید کربن و اکسیژن تجزیه می کند.
TGO این اتم های مسدود شده اکسیژن را در هر دو نور مرئی و ماوراء بنفش به صورت درخشان می دید.
ژرارد گفت: “مشاهدات موجود در مریخ با مدل های نظری قبلی مطابقت دارد، اما نه با درخشش واقعی در اطراف زمین، جایی که انتشار قابل مشاهده بسیار ضعیف تر است. این نشان می دهد که ما باید اطلاعات بیشتری در مورد چگونگی رفتار اتم های اکسیژن کسب کنیم که برای درک ما از فیزیک اتمی و کوانتومی بسیار مهم است.”
TGO که از اکتبر سال 2016 به گردش در مریخ می پردازد، مدارگرد بخشی از برنامه دو مرحله ای اروپا و روسیه با نام ExoMars است که قصد دارد یک مریخ نورد به نام Rosalind Franklin را به سمت سیاره سرخ در سال 2022 پرتاب کند.
مقامات ESA گفتند که نتایج جدید TGO، که در روز 15 ژوئن در مجله Nature Astronomy منتشر شد، برای تیم Rosalind Franklin مفید خواهد بود.
هاکان سوودم، دانشمند پروژه TGO ESA در همین رابطه گفت: “این نوع مشاهده با سنجش از دور همراه با اندازه گیری های درجات در ارتفاعات بالاتر، به ما کمک می کند پیش بینی کنیم که چگونه جو مریخ به تغییرات فصلی و تغییرات عملکرد خورشیدی پاسخ خواهد داد.”
همچنین بخوانید: مریخ روزی میزبان ارگانیسم های زنده بوده است!!!
سوودم همچنین گفت: پیش بینی تغییرات در تراکم اتمسفر به ویژه برای مأموریت های آتی از جمله مأموریت ExoMars 2022 که یک پلتفرم علمی مریخ نورد و سطح را برای کشف سطح سیاره سرخ ارسال می کن، بسیار مهم است.
