در این مطلب درباره یک موضوع کاملا آشنا و شاید عجیب صحبت می کنیم یعنی دژاوو یا آشناپنداری Déjà vu. همه ما گاهی اوقات، در زندگی‌مان با صحنه‌هایی مواجه می‌شویم؛ که فکر می‌کنیم این صحنه‌ها را قبلاً دیده‌ایم؛ اما پس از چند ثانیه دیگر این حس در ما وجود ندارد. به این پدیده دژاوو می‌گویند. فکر کنم بهتر است اول یک مثال در مورد دژوار بزنم.
در سال ۱۹۹۹ یک زن ۴۲ ساله به خاطر ایجاد سروصدا در هر دو گوشش به دکتر مراجعه میکند. این خانم مبتلا به یک بیماری بوده است که باعث اختلال در عضلات پشت گوش میشود. این اختلالات نیز باعث میشود که صداهایی را ناخودآگاه بشنود. برای این خانم داروهایی تجویز میشود، اما اثر خوبی بر بیماری این خانم نمی‌گذارد. در سال ۲۰۰۴ این زن به یک متخصص مغز و اعصاب مراجعه میکند. این متخصص یک داروی دارای یک آمینو‌اسید را که بر سیستم عصبی مرکزی تاثیر گذار است برایش تجویز میکند. این دارو باعث میشود تا این صداها از بین بروند اما یک اثر جانبی عجیب به وجود بیاید.
همچنین بخوانید: دلیل دژاوو یا آشناپنداری ؛ 5 دلیل شگفت انگیز برای رخ دادن دژاوو
به طوری که که وقتی که تلویزیون تماشا می کرده است، این احساس را داشته که تکرار برنامه ها را می بیند. اگرچه که می دانست که واقعاً تکرار نیستند چون خبر بوده‌اند. بعد از مدتی خواهر این خانم به او می گوید که امروز برق مدرسه قطع شده است و به همین خاطر بچه ها زود از مدرسه بر میگردند اما این خانم جواب میدهد که قبلاً این را به او گفته است. اما خواهرش قبل از آن هرگز این موضوع را به خواهرش نگفته بود چون قطع شدن برق برای اولین بار اتفاق افتاده بود.
دژاوو یک کلمه فرانسوی است که معادل آن در فارسی آشناپنداری است. آشناپنداری در ۳۰ تا ۹۶ درصد از جمعیت جهان رخ میدهد و معمولاً چند ثانیه طول می کشد. دژاوو در اثر خستگی یا استرس عاطفی می‌تواند ایجاد شود. اغلب قبل از سی سالگی بیشتر رخ میدهد. احتمال دژاوو در شب بیشتر از روز است. افرادی که به طور منظم سفر می‌کنند و همچنین افرادی که رویاهای خود را به یاد می آورند، بیشتر در معرض دژاوو هستند.
شدت بروز دژاوو می تواند متفاوت باشد. برخی شواهد به دست آمده نشان میدهد سروتونین در پیدایش دژاوو نقش دارد. دژاوو مدتهاست به عنوان یک نشانه برای آغاز تشنج برای افراد مبتلا به صرع شناخته میشود. میزان زمان دژاوو در افراد مبتلا به صرع بیشتر است.
تحقیقات جدید توانستند نشان دهند که کدام قسمت از مغز با ایجاد دژاوو در ارتباط است و آنهم لوب گیجگاهی داخلی است. لوب گیجگاهی داخلی شامل هیپوکمپ پاراهیپوکامپ است که هر دو در حافظه نقش مهمی دارند. با توجه به نقش این دو در حافظه، این احتمال داده میشود که دژاوو ناشی از اختلال در کارکرد این دو بخش باشد. اما به تازگی مشخص شده است که در مجاورت این دو، منطقه ای به نام Perirhinal وجود دارد، که به ما امکان برقراری ارتباط بین خاطرات را میدهد و محتمل‌ترین عامل دژاوو است.
همچنین بخوانید: درمان صرع و پارکینسون با فعال یا غیر فعال کردن نورون های خاص در مغز
دژاوو برای افراد سالم عجیب است و لحظات عادی را به لحظات جادویی تبدیل میکند، اما افراد مبتلا به سرع از این مسئله آزار می بینند و در واقع دژاوو نشانه برای تشنج‌های شدید است.
برخی از جراحان مغز و اعصاب دژاوو را تشنج‌های کوچک می نامند، که در افراد سالم عارضه ای به دنبال ندارد؛ اما در افراد مبتلا به صرع باعث تشنج های شدیدتر میشود.
برخی دانشمندان نیز این ایده را رد کرده‌اند. در یک مطالعه دیگر شواهدی به دست آمده است که نشان میدهد در افراد سالم که دژاوو را تجربه کردند، حجم مناطقی از مغز مثل لوب گیجگاهی میانی به صورت نامحسوس کاهش یافته است.
فعلاً مکانیسم قطعی دژاوو مشخص نشده است. اما تلاش های دانشمندان هنوز ادامه دارد.
اگر شما نیز تا حالا تجربه دژاوو را داشته اید، لطفا حس‌تان را در قسمت نظرات برایمان بنویسید.
همچنین بخوانید:
10 دلیل فراموشی در جوانان
