درود. پس از مدتی نسبتا طولانی، دوباره با یک مطلب نجوم در خدمت شما هستم. عرض شود که مطلب نجوم امروز، درمورد غروب خورشید در سیارات دیگر است. شاید تا به حال به غروب خورشید در سیارات دیگر فکر نکرده باشید. پس خواهش می کنم قبل از اینکه این مقاله را بخوانید، چشمان خود را ببندید و غروب خورشید در سیارات دیگر منظومه ی شمسی را تصور کنید.
غروب خورشید در سیارات دیگر را نیز مانند زمین، قرمز دیدید؟ آیا فکر می کنید و پیش خودتان خیال دارید که در همه ی سیارات، غروب خورشید به مثابه زمین خودمان، قرمز و سرخ است؟
شاید مسئله و پدیده ی غروب خورشید در سیارات دیگر زیاد مورد توجه و بلکه هم مورد علاقه ی مردم نباشد؛ اما همواره از موضوعات پر بحث و گفت و گو در بین دانشمندان، خاصه فیزیکدانان و ستاره شناسان بوده است. چرا که رنگ غروب آفتاب در هر سیاره، نشان دهنده ی عناصر و محتویات جو آن سیاره است. بنابراین ما با مطالعه ی غروب آفتاب در سیارات دیگر، می توانیم به عناصر تشکیل دهنده ی جو آن ها پی ببریم و کمکی به پیشرفت دانش در جوامع بشری کنیم. پس با ما همراه باشید.
همچنین بخوانید: سامانه ی خورشیدی جدید. سامانه ای با مدار های تقریبا هماهنگ!!!
غروب آفتاب در آسمان زمین، به رنگ قرمز و ارغوانی است. همانگونه که هر روز می بینیم و همیشه هم همین بوده است. اما وقتی خورشید درسایر سیارات منظومه ی شمسی غروب می کند چه رنگ هایی ظاهر می شوند؟
پاسخ این پرسش، به سیاره اش بستگی دارد. در مریخ، خورشید می آید و با درخشش آبی می رود. به گزارش ناسا، بر روی اورانوس، آسمان در هنگام غروب خورشید از رنگ آبی به رنگ فیروزه ای تبدیل می شود. و در تیتان، یکی از قمرهای زحل، مادامی که خورشید پایین می رود و غروب می کند، آسمان از رنگ زرد به نارنجی و از نارنجی به قهوه ای تبدیل می شود. آری به راستی که این چنین است.
به گفته کورت الر، استاد ریاضیات در کالج جامع Truckee در رنو ایالت نوادا، رنگ های غروب آفتاب یکنواخت نیستند؛ زیرا به طور عمده این رنگ ها محصول جو هر سیاره و چگونگی پراکندگی ذرات موجود در آن در تابش نور خورشید است. حالا ما اینجا می پردازیم به این که غروب خورشید در مریخ چرا آبی است؟ آبی. غروب سرخ در سیاره ی آبی، غروب آبی در سیاره ی سرخ. زیبا نیست؟!
اِلر به Live Science گفت: “این کار سختی است. همه یک تصویر از پیش تصور شده داشتند که مکانیسم برای غروب خورشید همانند آنچه در کره زمین می بینیم است. اما این طور نیست.”
همچنین بخوانید: تصاویری جدید از خورشید !!! غول زندگی بخش منظومه ی ما را از نزدیک ببینید !!!
در روی زمین، جو از مولکول های کوچک گاز تشکیل شده است؛ به طور عمده ازت و اکسیژن که در پراکندگی مؤثرتر است. نور با طول موج کوتاه مانند آبی و بنفش از طول موج قرمز بلند تر است. نوع انتخابی پراکندگی ناشی از مولکول های کوچک، پراکندگی یا تجزیه ی ریلی نام دارد. همین موضوع، یک نیمه شب با اسمان آبی به ما می بخشد؛ اما در غروب آفتاب و طلوع خورشید، هنگامی که نور خورشید باید دورتر حرکت کند، بیشتر از نور آبی فاصله می گیرد. این طول موج های قرمز و زرد طولانی تر هستند. بنابراین به خط دید ما می رسند و سایه های سرخ و قرمز رنگی را که می بینیم ایجاد می کند.
الر گفت هر سیاره ای که جو در آن تحت تسلط گاز باشد، از الگویی مشابه از طول موج های طولانی تر در غروب خورشید غالب می شود. به عنوان مثال در اورانوس، ذرات گازی هیدروژن، هلیوم و متان موجود در جو آن، طول موج های کوتاه آبی و سبز را در حالی که طول موج های قرمز طولانی تر جذب می کنند (اما تا حد زیادی مجدداً پخش نمی شوند) پراکنده می کنند. این پدیده یک آسمان آبی روشن ایجاد می کند که در هنگام غروب آفتاب به رنگ فیروزه ای دیده می شود. زیرا نور آبی نسبت به طول موج های طولانی ترف تجزیه شده است.
اگر عنصر غالب جو سیاره چیزی به جز گاز باشد، همه چیز در مورد چگونگی غروب خورشید متفاوت خواهد بود. غروب آفتاب آبی در مریخ را در نظر بگیرید. الر درباره مریخ گفت: “چگالی گاز اتمسفر فقط در حدود 1.8از آنچه در اینجا است، می باشد. بنابراین پراکندگی و تجزیه ی نور توسط ذرات بزرگتر از گرد و غبار انجام می شود.
همچنین بخوانید: دانستنی درمورد منظومه شمسی؛ حتما بخوانید!
در پژوهشی در سال 2014 که از داده های یک مریخ نورد استفاده شده بود، الر و همکارانش دریافتند که گرد و غبار مریخ بسیار متفاوت تر از مولکول های گازی است. وی گفت: “دلیل غروب آبی آفتاب، الگویی است که در آن ذرات گرد و غبار نور را پراکنده می کنند.”
مولکول های گاز، مانند آن هایی که در اینجا روی زمین هستند، نور را از هر جهت پراکنده می کنند. الر گفت که در مقابل، گرد و غبار در درجه اول از یک جهت پراکنده می شود: جهت رو به جلو. علاوه بر این، ذرات گرد و غبار نور قرمز را در زوایای بسیار وسیع تری از نور آبی پراکنده و تجزیه می کنند. از آنجا که نور آبی تجزیه نمی شود، تمرکز بیشتری پیدا می کند. بنابراین میزان نور آبی در مریخ چیزی در حدود شش برابر میزان نور قرمز در آسمان این سیاره است.
الر گفت: “در اطراف خورشید یک درخشش مایل به آبی وجود دارد و واقعاً می بینید که دیسک خورشید سفید است؛ همین نور آبی با عبور از جو مریخ تغییر نمی کند. بنابراین آسمان در هنگام غروب آفتاب آبی دیده می شود.
در مورد سایر سیارات و قمرها، تقریباً غیرممکن است پیش بینی کنید که غروب خورشید بدون درک کامل از ترکیب جوی آن ها چگونه به نظر می رسد. اگر این اجسام آسمانی دارای جو گازی هستند، انتظار می رود که در طول غروب خورشید شاهد طول موج های بلند تری باشیم.
همچنین بخوانید: سایه در فضا؟!
الر گفت: “در جایی که مواد دیگری در جو حاکم هستند، نمی توانم به شما بگویم. انواع مختلف و توزیع اندازه گرد و غبار، نور را به روش های منحصر به فردی تجزیه می کند. به عبارت دیگر، اگر فکر می کنید غروب خورشید روی زمین اتفاقی است که در خارج از این سیاره رخ می دهد، بهتر است تجدید نظر کنید. چرا که همین غروب قرمز روی سیاره ی آبی ما، در سیاره ی سرخ مریخ به رنگ آبی است.
