هسته زمین گویی پر از آهن جامد نیست!
تا به حال اینطور تصور می کردیم که هسته داخلی زمین سفت است اما به تازگی خبری منتشر شده و دنیای زمین شناسی با این خبر داغ متحول شده است. اگر می خواهید از این خبر داغ سر در بیاورید با من و مجله وارونه همراه باشید. بیش از نیم قرن اینطور تصور می کریدیم که هسته داخلی زمین مانند گویی از آهن سفت و سخت است. این هسته داخلی با لایه بیرونی که حالت خمیری داشت پوشیده می شد. اما بر اساس تازه ترین تحقیقات منتشر شده در مجله فیزیک زمین و سیارات، سختی سیارات به ترتیب از لایه خارجی سفت، نیمه سفت و در نهایت به هسته که می رسد مذاب است.
مطلب مرتبط: سیاره ی ما زمین؛ متراکم ترین سیاره ی منظومه ی شمسی است!
زمین تو خالی یا زمین پر شده از آهن جامد؟
یکی از محققان شرکت کننده در این تحقیقات می گوید هرچه که بیشتر به این موضوع فکر می کنند شواهد بیشتری هم برای سفت و آهنی نبودن هسته داخلی زمین پیدا می کنند. انگار که دنیایی کاملا متفاوت در اعماق داخلی زمین کشف کرده ایم. البته دنیای هسته داخلی زمین هنوز هم به اندازه داستان های ژول ورن پر رمزوراز و عجیب است. او در سال 1864 رمانی با نام “سفر به اعماق زمین” نوشت و پیش بینی کرد که زمین حبابی تو خالی است.
در سال 1950 فهمیدیم که حدس و گمان های ژول ورن در مورد خالی بودن زمین اشتباه است اما هنوز هم هیچ کس نمیدانست چه چیزی این کره زیبای خاکی را پر کرده. در واقع فشار و گرمای فوق العاده اجازه نمی داد که کسی سر از کار این غول تو پر در بیاورد. اگر اتفاقی فاجعه آمیز برای سیاره مان نمی افتاد هیچ وقت متوجه رمز و رازهای دورن سیاره مان نمی شدیم. منظورم از اتفاق فاجعه آمیز فوران آتشفشان هاست آنهم به حدی که محتویات هسته به بیرون تراوش کند.
تصویربرداری از زمین به روش سی تی اسکن!
البته که دانشمندان روی چنین اتفاقی حساب باز نکرده و به جای آن امواج لرزشی که در هنگام زمین لرزه از قلب سیاره مان می آمدند را بررسی کردند. بررسی این ویبره های غول آسا به زمین شناسان و دانشمندان کمک کرد مدلی از محتویات داخلی سیاره مان طراحی کنند. این کار درست مانند تصویربرداری به روش سی تی اسکن است. دو موج لرزشی در هر زمین لرزه وجود دارد. این امواج شامل امواج خطی فشرده و امواج موج دار بریده بریده می شود. هر کدام از این امواج می تواند سرعتش را کم یا زیاد کرده و در حین سفر از مرکز زمین و در اثر برخورد با موانع تغییر مسیر دهد.
مرتبط: آیا زمین در بدو تولد خشک بوده است؟
امواج لرزشی سرنخی برای اشتباه بودن مدل ما از زمین
بررسی اعداد و ارقام به دست آمده از این امواج نشان داد که یک جای کار می لنگد. محققان امواج لرزشی را که از 5 جای متفاوت هسته شروع شده و در جهت مخالف منتشر شده بود را بررسی کردند. مشکل اینجا بود که امواج بریده بریده موجی به جای اینکه از هسته داخلی آهنی رد شوند به نقطه مشخص شده برسند تغییر مسیر داده و سر از جای دیگری در میاوردند. اعداد و ارقامی که از محاسبات به دست آمدند عجیب بودند و محققان می دانستند که روش حساب و کتاب شان درست است.
در این صورت فقط یک جای کار می لنگید. آنهم اینکه مدلی که برای زمین طراحی کرده بودند اشتباه بوده باشد. اول به این فکر کردند که شاید هم هسته داخلی و هم هسته خارجی سفت باشد. اما در این صورت هم اعداد محاسباتشان جور نمی شد. سپس این ایده به ذهنشان رسید که هسته داخلی را مذاب و هسته خارجی را آهن نیمه مذاب در نظر بگیرند.
تنها این مدل از هسته بود که معادلاتشان را با هم جور میکرد. نتایج شگفت زده شان کرد. چون فهمیدند که نه تنها هسته سفت کامل یا مذاب کامل نیست بلکه هر چه داخل تر می رود مذاب تر و هر چه بیرون تر میاید متراکم تر و سفت تر می شود. پس لایه خارجی هسته در بعضی نقاط سفت است. این مدل اطلاعات بسیار زیادی از هسته داخلی زمین در اختیار دانشمندان قرار داد. اطلاعاتی از کشف دنیایی جدید در دل زمین!
انقلابی در دانش ما از زمین
این اطلاعات، انقلابی در دانش ما از میدان مغناطیسی زمین محسوب می شود. نیروی مغناطیسی زمین ما از هسته خارجی مذابش میاید اما داستان این جاست که هسته داخلی هم به تغییر در میدان مغناطیسی سیاره مان کمک می کند. بر اساس اطلاعات به دست آمده از ناسا باقی سیاره ها مانند مریخ مرکز مذاب دارند اما میدان مغناطیسی و هسته داخلی مذاب ندارند.
مطلب مرتبط: میدان مغناطیسی مریخ؛ یک آشنایی ساده!
میدان های مغناطیسی مریخ 10 برابر قوی تر از آن چیزی است که تصور می کردیم!
بر همین اساس این طور تصور می شود که درک درست از محتویات هسته داخلی سیاره ها و مذاب یا سفت بودنشان نقش بسزایی در پرده برداشتن از راز نیروی مغناطیسی شان دارد. به امید اینکه علم و دانش بشری هر روز درهای بیشتری از عجایب این سیاره خاکی به رویمان باز کند.
