خاموش شدن تنها یک ژن منجر به از دست رفتن دم در گونه انسان ها شد!

چرا انسان ها دم شان را از دست دادند؟ نیم میلیارد سال قبل شایدهم عقب تر، اجداد ما دم داشتند. درست مانند ماهی ها از این دم برای شنا در دریاهای آزاد و اقیانوس ها استفاده میکردند. با گذشت زمان، درست وقتی که زندگی در خشکی بر زندگی در آب ها ترجیح داده شد، از این دم برای بالانس بدن و حرکت ماهرانه از درختی به درخت دیگر استفاده شد. اما اندکی بعد، نزدیک به 25 میلیون سال پیش دم در گونه انسان ناپدید شد. چالرز داروین اولین کسی بود که متوجه این تفاوت ژنتیکی میان ما و اجدادمان شد. اما دلیل به وجود آمدن چنین تغییر عظیمی یک راز باقی ماند تا اینکه…

با من و مجله وارونه همراه باشید تا از جدیدترین نتایج تحقیقات در این مورد باخبر شوید.


مطلب پیشنهادی: ژنوم آفریقایی: نتیجه ی آمیزش با گونه ای مرموز و غیر انسانی


ادعای محققان در تکامل ساختار دم

گروهی از محققان در نیویورک ادعا کردند که میدانند چرا انسان ها دم شان را از دست دادند و چه جهش ژنتیکی منجر به از بین رفتن دم در گونه انسان شد. وقتی این جهش ژنتیکی به طور مصنوعی در ژنوم  موش ها القا شد نسل های بعدی بدون دم به دنیا می آمدند. این کند و کاو در گذشته بر تاریخ پیدایش انسان تاثیر شگرفی دارد. حالا میدانیم که ماهیچه هایی که در گذشته مربوط به کارایی دم بودند به ماهیچه های تور مانند لگن خاصره تکامل پیدا کرده اند.

در واقع داستان از این قرار است! وقتی انسان نوین یاد گرفت بر دو پا راه برود این ماهیچه ها هم به بافتی تور مانند در لگن خاصره تغییر پیدا کردند تا بدنمان بتواند وزن وارد شده بالا تنه را تحمل کند. در عین حال بسیاری از محققان معتقدند هنوز برای اثبات صد در صد ادعای این چنینی خیلی زود است. هنوز مطمئن نیستیم که از بین رفتن این ژن خاص در ترکیب ژنتیکی اجدادمان منجر به از دست رفتن دم شده است یا نه. هر چند که تا به حال ایده ای بهتر از این وجود نداشته!

داروین؛ اولین کسی که ساختار دم در انسان های نخستین را شناسایی کرد!

سال ها قبل چالز داروین مخاطبین انگلیسی اش را با گفتن حقیقت هایی این چنینی شوکه کرد. او ادعا کرد که انسان ها، گونه ای نمو یافته از میمون ها هستند. تفاوت عمده ای که در ظاهر ما و این موجودات وجود دارد ساختاری به نام دم است. داروین با بیان اینکه ساختار انتهایی ستون مهره های انسان در انتهای لگن خاصره، (عصعص)، درست شبیه میمون هاست ادعا کرد که بله! روزی ما هم دم داشته ایم.

شاید این بخش از ستون مهره ها که ما با نام عصعص می شناسیمش باقی مانده دم ماست. از آن روز به بعد دیرینه شناسان فسیل هایی پیدا کرده اند که همه و همه گواهی هستند بر صحت این داستان عجیب و غریب. قدیمی ترین فسیل ها که به 66 میلیون سال قبل بر میگردند و آناتومی انسان های اولیه را نشان می دهند ثابت میکنند که گونه ما دم کاملی مانند میمون داشته و از این دم برای تعادل بدن استفاده می شده است. دنیای امروز ما پر از میمون ها و لمورهایی است که از دم برای حفظ تعادل و بالانس استفاده میکنند. اما جالب این جاست که در فسیل های مربوط به این جانوران دمی دیده نمی شود!

مرتبط: کشف جمجمه بزرگ انسان در چین نظریه های تکامل را برهم زد!

چرا انسان ها دم شان را از دست دادند؟

چگونگی شکل گیری دم!

شاید بهتر باشد برای بررسی چگونگی از بین رفتن دم به نحوه شکل گیری اش در سایر موجودات اشاره کنیم. در اولین مرحله های نمو رویانی ژنوم های خاصی فعال می شوند. این ژنوم ها ویژگی های خاص استخوانی موجودات را شکل می دهند. مثلا چگونگی فرم دهی گردن! در اواخر نمو رویانی ژنوم های مربوط به شکل گیری دم فعال می شوند. در این مرحله زنجیری از ستون فقرات، عضلات و اعصاب درون آن نمو پیدا میکند.

گفتنی است که بیش از 30 ژن متفاوت در شکل گیری دم گونه های مختلف از ایگوانا گرفته تا گربه ها دخیل است. البته تمام این ژن ها در نمو و در طول مرحله های بعدی رویانی هم تاثیر گذار هستند. به همین خاطر نمی شود کاملا این ژن ها را غیر فعال کرد. محققان در صددند که بفهمند چطور فعالیت خاص این ژن ها در مرحله ای خاص از نمو رویان موجب ایجاد دم و خاموش شدنشنان موجب عدم رشد دم می شود.

مرتبط: تکامل و اشتباهات رایج ما در مورد این تئوری!!! 

فعال و غیر فعال شدن ژنی خاص در دوره رویانی در شکل گیری یا عدم شکل گیری دم نقش دارد

برای رسیدن به این هدف بزرگ دانشمندان دی ان ای 6 میمون بی دم و 9 میمون دم دار را با هم مقایسه کردند. در نهایت مشخص شد که فعالیت ژن های مربوط به نمو دم در طول دوره رویانی میمون های بی دم با فعالیت همین ژن ها در انسان مو نمی زند. این ژن خاص با نام تی بی اکس تی شناخته می شود و یکی از قدیمی ترین ژن هایی است که توسط بشر شناسایی شده. در آن زمان ها حیوانات را قربانی میکردند و با اشعه ایکس ژنوم هر موجودی را تغییر میدادند تا از جهش های ژنومی سر در بیاورند.

در سال 1923 یک محقق روسی ژنوم مربوط به دم در یک موش نر را با اشعه ایکس غیر فعال کرد و بعد اجازه داد تا این موش تولید مثل کند. نسل های بعدی که از این موش به وجود می آمدند دم کوتاه تری داشتند. بعد ها مشخص شد ژنی که این محقق روسی دست کاری کرده ژن تی بی اکس تی بوده است.

محققان امروز دنیای علم هم بر همین ژن کار میکردند. البته 300 ژنوم در ژن تی بی اکس تی را دست کاری کردند تا به چگونگی از بین رفتن دم دست پیدا کنند.  این توالی ژنی در میمون ها و انسان ها مشابه بوده و مکان قرار گیری اش در ژنوم هر دو گونه کاملا یکسان است. پس دستاوردی که با مطالعه بر توالی ژنی میمونها کسب شده قابل تطبیق دادن بر انسان ها هم هست.

نتیجه نهایی تحقیقات…

ناگفته نماند که چنین دست کاری بر این توالی خاص در ژنوم موش ها هم انجام شد و نتیجه به وجود آمدن موش هایی با دم کوتاه تر یا موش هایی بدون دم بود. در نهایت محققان به این نتیجه رسیدند که این جهش ژنی نزدیک به 20 میلیون سال قبل اتفاق افتاده است و موجب شده موجوداتی بی دم و با دم کوتاه تر تمایز پیدا کنند. این موجودات بی دم از انتخاب طبیعی سر بلند بیرون آمدند و کم کم نسلشان گسترش پیدا کرد.

نکته ای بسیار مهم!

یک نکته مهم دیگر برای گفتن هست. دستکاری کردن ژنوم تی بی اکس تی موش ها موجب شده تا این موجودات دم هایی به شکل های متفاوت داشته باشند. این در حالی است که تغییر ژنوم تی بی اکس تی در انسان ها موجب شد همگی یک ساختار عصعص داشته باشند. پس حتما عامل دیگری در بی دم شدن انسان نقش داشته است. شاید ژنوم دیگری در یکسان شدن ساختار ستون مهره ها در قسمت عصعص نقش داشته باشد که ما هنوز از آن بی خبریم.

علت جهش در ژن “تی بی اکس تی” چه بوده است؟

با وجود اینکه حالا تقریبا میدانیم چه شده که دم در گونه های نخستین انسان از بین رفته هنوز علت این اتفاق را نمیدانیم! نباید فراموش کرد که گونه های اولیه میمون ها بزرگ تر بودند و وزن بیشتری هم داشتند. پس امکان افتادنشان از درخت ها هم بیشتر بوده. با وجود جثه بزرگ و وزن زیاد امکان مرگ و میر در اثر افتادن از درخت هم بیشتر می شود.

با در نظر گرفتن این نکات تفسیر از بین رفتن دم و تکامل این گونه برای زندگی سخت تر هم می شود! از دست دادن دم تنها به حفظ بالانس موجودات زنده آسیب نمی رساند. محققان ثابت کرده اند که خیلی اوقات این جهش ژنی در تی بی اکس تی موجب میشد موجوداتی با ناهنجاری هایی خاص در ستون فقرات به وجود بیایند.

بزرگ ترین سوالی که حالا ذهن محققان را مشغول کرده هم همین است! با در نظر گرفتن تمام معایب از بین رفتن دم در گونه های اولیه، چرا این جهش اتفاق افتاد؟  چرا انسان ها دم شان را از دست دادند؟

مثل همیشه نظرات خود را با ما به اشتراک بگذارید.

در ادامه بخوانید: آدم فضایی ها چه شکلی هستند؟ پیش بینی با کمک نظریه تکامل داروین