نگاهی به آغاز مد گرایی در ایران ! ایرانیان در طول تاریخ همواره از سبک پوشش ویژه ای برخوردار بودند که ریشه در سنت های تمدنی آنها دارد. تمدنی که با ورود اسلام غنای مضاعفی یافت و در طی قرنها بازتابی از هویت فرهنگی ایرانیان مسلمان بوده است در جریان تدریجی گسترش فرهنگ غرب و همچنین گسترش روند جهانی شدن، پوشش که از مهمترین مولفه های هویتی و فرهنگی خاص هر قوم و ملت است در ایران با مواجهه با پوشش غربی، به نحو مشهودی به پوشش رایج در غرب متمایل شد و مد به عنوان یک پدیده نوظهور به فرهنگ ایرانیان راه یافت.
مد که به شیوه یا سبک خاصی از سلوک و رفتار، زندگی و انجام کاری تعریف شده است، هم می تواند به جریانی بالنده تبدیل شود و هم این قابلیت را دارد که به پاشنه اشیل یک جامعه و فرهنگ حاکم بر آن بدل شود و به پایه های اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی آن آسیب رساند.
نخستین نشانه های ورود مد به ایران به دوره قاجار باز می گردد. در این دوران افزایش مراودات بین دربار ایران و دول اروپایی به ویژه بریتانیا، زمینه را برای دیدار بانوان دربار ایران با همسران سفرای خارجی فراهم کرد.
سفر های ناصرالدین شاه و برخی درباریان به اروپا، فرستادن دانشجو و سفیر به غرب، تاسیس مدرسه دارالفنون و درپی آن ورود معلمین خارجی به ایران، اقامت گروههای سیاسی، نظامی و تجاری اروپایی همراه با خانواده هایشان در تهران و سایر شهر ها بزرگ و ارتباط برخی از درباریان و اعیان و اشراف ایرانی با این افراد و. . . همه ی اینها باعث به وجود آمدن بستری مناسب برای ارتباطات اجتماعی-فرهنگی میان ایرانیان و اروپائیان شد. و حاصل این گونه تعاملات تاثیری بود که فرهنگ غربی بر شیوه زندگی، آداب و رفتار و اندیشه های ایرانیان گذاشت و در پی آن تغییراتی که در سبک پوشش مردم به وجود آمد.
همچنین بخوانید »
جهانی که در آن رویاها با کابوس ها ترکیب می شوند :استفاده گوچی از المان های پوشاک قاجار!
با ترندهای پاییز و زمستان ۲۰۱۸/۲۰۱۹ آشنا شوید
نگاهی کوتاه به سوزن‌دوزی سنتی ایران
با نظریه های ترویج مد آشنا شوید
این تغییرات با ورود و افزایش استفاده از پارچه های اروپایی همراه بود. تا پیش از آن مردم از هر گروه و طبقه ای که بودند لباسهایشان را از پارچه های تولید داخل تهیه می کردند، اما به تدریج گرایش به استفاده از پارچه های اروپایی افزایش پیدا کرد و این روند به الطبع باعث تضعیف صنعت پارچه بافی در کشور شد. در کتاب “ایران و قضیه ایران” اثر کُرزن که مدتی درسالهای پایانی دوران ناصری در ایران به سر می برده به رواج پارچه های اروپایی از ابریشم، ساتن و ماهوت برای ثروتمندان گرفته تا پارچه های نخی و پنبه ای برای همه طبقات اشاره می شود.
ناصر الدین شاه خود یکی از مشوقین استفاده از لباس های اروپایی بود. او در پی سفرش به روسیه سخت مجذوب لباس بالرین های تماشاخانه های پطرزبورگ و مسکو شد این لباس شامل شلواری چسبان و نازک با دامنی کوتاه و چتری بود، ناصرالدین شاه پس از بازگشت به ایران زنان حرمسرای خود را به دوختن وپوشیدن چنین لباس هایی واداشت.
این سبک پوشش از اندرونی شاه که تنها مرکز مد لباس محسوب می شد، در میان سایر زنان اشراف و اعیان رواج پیدا کرد. در این زمان به واسطه تاج السلطنه دختر ناصر الدین شاه تاثیر پذیری از مد اروپایی تسهیل شد. او که از کودکی به امر پدرش لباس های اروپایی به تن می کرده، از علاقه مندان به مد فرانسوی بوده است. این لباس ها توسط خیاط های ماهر و آشنا با متد اروپایی تهیه می شد.
پس از مشروطیت و تحولات اجتماعی، سیاسی و اقتصادی، افزایش واردات پارچه های اروپایی و آمدن دوزندگان خارجی به ایران می توان شاهد گسترش روز افزون مد های اروپایی به ویژه فرانسوی در این دوران بود به طوری که به تدریج الگوی پوشش قدیمی مردم به ویژه زنان تغییر کرد.
- منبع: کتاب پوشاک در ایران زمین،از سری مقالات دانشنامه ی ایرانیکا،زیر نظر احسان یار شاطر، ترجمه پیمان متین / کتاب شناخت پوشاک ایرانی زنان؛زیبایی و کارکرد، سیده راضیه یاسینی
