فضانوردان و شهروند-محققان سیاره ای به اندازه مشتری در مدارهای خارجی منظومه ای دیگر کشف کردند.
کشف سیاره ای عجیب به اندازه مشتری خبر تازه علم نجوم است. داستان از این قرار است که گروهی از فضا شناسان و شهروند-محققان سیاره ای به اندازه مشتری در مدارهای خارجی و بسیار دور منظومه ای دیگر کشف کردند. اگر حساب و کتاب هایشان درست باشد به زودی می توانند دوباره این سیاره را ببینند. این سیاره که حالا با نام TOI-2108 شناخته می شود با داشتن فاصله ای به اندازه 379 سال نوری به زمین خیلی نزدیک است. اما چیزی که این سیاره گازی را در میان سایر همتایانش خاص می کند این است که 261 روز طول می کشد تا غول گازی داستان ما به دور ستاره میزبانش بچرخد. این زمان بسیار بیشتر از زمانی است که سیاره های گازی دیگر در منظومه های دور و برمان به دور ستاره هایشان می گردند.
مرتبط:
دلایل اثبات چند جهانی یا مولتی ورس
بزرگترین و دقیق ترین نقشه سه بعدی هستی رونمایی شد!
«تس» در این کشف کمک مان کرد!
البته این نکته را هم نباید فرموش کرد که اطلاعات به دست آمده از این غول گازی که در نهایت منجر به کشفش شد توسط ماهواره نقشه بردار فراخورشیدی گذران ناسا که به اختصار «تس» نامیده می شود فراهم شد. وقتی سیاره ای در برابر ستاره اش قرار می گیرد و نور ستاره به صورت الگو وار کم می شود، تس متوجه این کم شدن نور می شود. و در نهایت به این نتیجه می رسد که احتمالا جرمی در برابر ستاره و خودش قرار دارد که نور هر بار به صورت الگو وار کم و زیاد می شود.
چه چیزی TOI-2108 را تا این اندازه خاص کرده؟
البته زمان گردش سیاره TOI-2108 هنوز دقیقا تایید نشده است. اما این طور حدس می زنیم که دوباره در ماه فوریه این سیاره قابل رویت باشد. شاید این طرز کشف کردن ستاره ها به نظرتان خنده دار باشد. اما در واقع بررسی کم و زیاد شدن نور ستاره در اثر عبور سیاره ها یکی از بهترین راه های حال حاضر برای کشف سیاره هاست. در این صورت می توانیم سیاره هایی کشف کنیم که خاص هستند. درست مانند این نمونه تازه کشف شده! TOI-2108 خاص است؛ هم به خاطر مدت زمان طولانی گردشش به دور ستاره و هم به خاطر پایین بودن دمای ستاره که ناشی از همین طولانی بودن زمان گردش است.
انگیزه های علمی برای کشف چنین سیاره هایی در چیست؟
انگیزه علمی زیادی برای بررسی سیاره هایی با مدارهای بزرگ و زمان گردش طولانی وجود دارد. مثلا محققان در نظر دارند سیاره های کوچک مدار و بزرگ مدار را با هم مقایسه کنند تا ببینند آیا نحوه شکل گیری این سیاره ها با هم متفاوت است؟ میزان تغییرات این سیاره ها در طول زمان و در مقایسه با هم چگونه است؟
مطلب پیشنهادی: چطور می توانیم سیاره های قابل سکونت فراخورشیدی را شناسایی کنیم؟
مقایسه TOI-2108 با مشتری خودمان
TOI-2108 تقریبا به اندازه مشتری است اما سه برابر غول گازی خودمان جرم دارد. به عبارت دیگر نزدیک به 105 زمین در حجم این سیاره جا می شود اما جرمش را المان هایی بسیار سنگین تر از هلیوم و هیدروژن تشکیل داده است. این تفاوت در جرم نشان دهنده این است که نحوه شکل گیری مشتری و TOI-2108 متفاوت بوده است.
اختلاف دمایی TOI-2108 با مشتری و زحل…
همان طور که قبلا گفتم یکی دیگر از موضوعات خاص مربوط به این سیاره دمای آن است که چیزی در حدود 77 درجه سلسیوس تخمین زده شده؛ که البته برای چنین سیاره ای دمایی بسیار پایین است. البته TOI-2108 در مقایسه با مشتری و زحل خودمان گرم تر است، اما در مقایسه با سایر سیاره های گازی به این سایز خیلی سردتر است. این را هم بگویم که تا به حال سیاره های گازی زیادی کشف کرده ایم. اکثرشان در مدارهای داخلی و کوچکی به دور ستاره شان در گردش بودند و دمایشان هم خیلی بالا بود. این سیاره ها نمونه های آسان تری برای کشف هستند. چرا که مدار گردششان به دور ستاره کوتاه تر بوده و در نتیجه تاثیر سایه شان بر ستاره بیشتر است. پس راحت تر هم کشف می شوند. ناگفته نماند که تاثیر جاذبه چنین سیاره هایی بر ستاره شان هم محسوس تر است.
مطلب پیشنهادی: حلقه های زحل صدای زنگوله می دهند؟!
قدمی بزرگ در راستای کسب اطلاعات بیشتر
بر اساس گفته های محققان ما در حال برداشتن قدمی بزرگ هستیم. قدمی که ارتباطی درست بین بیشتر سیاره های داغ کشف شده و زحل، مشتری و TOI-2108 که سردتر هستند برقرار می کند. البته در حال حاضر نمی توان این اختلاف دمایی را چنان که باید و شاید بررسی کرد. برای بررسی دقیق ترِ دما، به ابزار و کاوشگر های دیگری نیاز داریم. مثلا می توانیم از تلسکوپ جیمز وب ناسا که به تازگی شروع به کار کرده است در این راستا بهره ببریم.
مطلب پیشنهادی: تلسکوپ جیمز وب به دانش نجومی بشر خواهد افزود!
همکاری سودمند فضاشناسان و شهروند-محققان
این کشف بزرگ توسط فضاشناسان و گروهی از شهروند-محققان صورت گرفته است. یکی از افراد شرکت کننده در این تحقیقات تام جیکوبز، افسر سابق نیروی دریایی آمریکاست! جیکوبز یکی از اعضای پروژه شکار سیاره هاست. در این پروژه که به کمک خود ناسا راه اندازی شده شهروند محققان می توانند در پلاتفرم Zooniverse با هم ارتباط داشته باشند و از اطلاعات فضاپیمای کپلر ناسا که حالا دیگر بازنشسته شده برای کشف سیاره های جدید استفاده کنند.
اثبات ادعای کشف سیاره ای جدید آنقدرها که فکر می کنید هم راحت نیست!
این کشف بزرگ نتیجه زحمات فراوانی است که هر دو گروه در کنار هم متحمل شده اند. و البته نشان دهنده این است که فضاشناسان و شهروند-محققان می توانند به خوبی درکنار هم کار کنند. این خودِ جیکوبز بود که کم شدن نور را در 1 فوریه 2020 تشخیص داد. از آنجاییکه که کم شدن نور می تواند علت های دیگری مانند لکه خورشیدی هم داشته باشد، جیکوبز برای اثبات ادعایش به زمان بیشتر و البته کمک فضاشناسان متخصص نیاز داشت.
بررسی همزمان فضا با 2 تلسکوپ نتیجه داد…
تس فقط یک بار کم شدن نور را تشخیص داد اما تیم تحقیقاتی با کمک تلسکوپِ سیاره یابِ خودکار که در رصد خانه لیکِ کالیفرنیا قرار دارد موضوع را دوباره و دوباره بررسی کردند. البته در این میان از تلسکوپ W. M. Keck که در رصد خانه هاوایی قرار دارد هم استفاده شد. با کمک این دو تلسکوپ تاثیر کششی جاذبه TOI-2108 بر ستاره اش کشف شد؛ تاثیری که کمک کرد جرم سیاره هم تخمین زده شود. به امید اطلاعات هر چه بیشتر در مورد این غول گازی همسایه مان!
