خیلی ها می پرسند ” چرا دلم نمیاد از وسیله هام استفاده کنم؟” راستش، این سوال من نیز هست. سال ها قبل بلوزی را از سایتی خریدم. وقتی به دستم رسید تصمیم گرفتم همان روز بپوشمش. اما نمی دانم چطور شد که از تصمیمم منصرف شدم. آخر همان هفته باز هم تصمیم گرفتم بلوز را بپوشم اما باز هم به این فکر کردم که شاید این لباس برای این موقعیت مناسب نباشد. هفته بعدش تصمیم گرفتم آنرا برای قرار ملاقاتی خاص بپوشم اما باز هم به این نتیجه رسیدم که لباسم به اندازه کافی خاص نیست.
تا به امروز من هنوز آن بلوز را نپوشیده ام. البته این بلوز جایگاه خاصی در بین لباس های کمدم دارد و من هنوز نمی دانم چرا موقعیت مناسبی برای پوشیدنش پیدا نمی شود. چه اتفاقی برای من افتاده؟ چرا دلم نمیاد از وسیله هام استفاده کنم؟ شما هم از این تجربه ها داشته اید؟ که چیزی را بخرید و آنقدر برایتان خاص باشد که هرگز نتوانید از آن استفاده کنید؟
مطلب مرتبط: وسایل دست دوم که بهتر است آنها را نو نخرید!
در این مطلب از تحقیقات روانشناسی کمک می گیریم تا متوجه شویم که چرا گاهی چیزهایی می خریم که به آنها نیازی نداریم؟ چرا نمیتوانیم از شر لوازمی که هرگز استفاده نمی شوند خلاص شویم؟ با من و مجله وارونه همراه باشید تا خریدن وسیله های غیر ضروری، عدم مصرف شان و راه های جلوگیری از این مشکل را با هم بررسی کنیم.
چرا دلم نمیاد از وسیله هام استفاده کنم؟ چرخه خاص کردن وسایل و عدم استفاده از آنها
داستان از اینجا شروع می شود که وقتی تصمیم میگیرید از چیزی استفاده نکنید آن وسیله برایتان خاص تر می شود. آنقدر خاص که سعی میکنید با عدم مصرف از آن مراقبت کنید. همین مراقبت کردن به خودی خود موجب می شود در آینده هم احتمال استفاده از آن وسیله کمتر بشود. پس با خاص کردن وسیله هاست که عدم مصرف به وجود میاید.
در تحقیقاتی بسیار جالب 121 فرد به آزمایشگاهی دعوت شدند. به هر یک از آنها دفترچه ای داده شد و از آنها خواسته شد جدولی را حل کنند. برای این افراد دو راه وجود داشت. هم می توانستند از دفترچه نو که به آنها داده شده بود استفاده کنند هم از کاغذ چک نویس. نیمی دیگر از جامعه آماری این تحقیقات پازل را با کامپیوتر حل کردند.
در جلسه های بعدی از هر دو گروه خواسته شد که در آزمایشگاه و بدون کامپیوتر جدول را حل کنند. نتیجه به دست آمده بسیار جالب است. آنهایی که در مرحله اول از دفترچه نو استفاده نکردند در مرحله دوم هم از آن استفاده نکردند. نتیجه این تحقیقات بسیار جالب و قابل شرح و بسط دادن به تمام چیزهایی است که می خریم. جالب است بدانید که چنین تحقیقاتی در مورد بطری های نوشابه و تلویزیون های نو هم انجام شده. البته نتیجه ها کاملا مشابه هستند.
مرتبط: وقت آن رسیده که بدانید چرا وسواس دارید!
اما این خاص بودن موجب عدم مصرف است یا واقعا علت های دیگری هم در این موضوع نقش دارند؟
برای پیدا کردن جواب این سوال آزمایش دیگری هم انجام شده. از شرکت کنندگان خواسته شد تصور کنند که بطری نوشابه ای میخرند. سپس از نیمی از آنها خواسته شد تصور کنند که قصد باز کردن بطری را دارند اما پشیمان می شوند. جالب است که این افراد، حتی در مرحله های بعد هم تمایلی به باز کردن و استفاده از بطری ندارند.
محققان در ادامه از شرکت کنندگان پرسیدند که چرا هر بار باز کردن بطری را به تعویق می انداختید. اکثرا این جواب را می دادند که منتظر موقعیت های بهتری برای باز کردن بطری بودند. پس دلایلی مانند دوست نداشتن بطری نوشابه و نخوردن نوشابه برای حفظ سلامتی در میان نبوده.
بالاخره این طلسم خواهد شکست؟
حالا این سوال پیش میاید که عدم مصرف لوازم خاص به صورت چرخه ای ادامه پیدا میکند یا اینکه بالاخره روزی موقعیت خاص استفاده از آن فرا می رسد؟ بر اساس آخرین تحقیقات انجام شده بله! اگر بطری نوشابه ای ساده انقدر با ارزش شده که برای باز کردنش دنبال فرصت مناسب میگردند، اگر بلوزی ساده آنقدر زیبا شده که برای پوشیدنش مراسمی با شکوه لازم است، شاید روزی هم این چرخه تمام و بالاخره طلسم عدم استفاده از این وسیله ها بشکند.
مرتبط: پس انداز کردن و صرفه جویی در هزینه ها ؛ بهترین ترفندها
نکات روان شناسی پشت پرده چرخه خاص کردن وسیله ها
چرا بعضی افراد در این چرخه اسیر می شوند؟ دو علت اصلی برای گیر افتادن در این مرداب وجود دارد که در این بخش به آنها اشاره میکنم.
اول اینکه وقتی گزینه های پیش روی شما زیاد باشند حساسیت موضوع کمتر می شود. اما وقتی لباس هایی که دارید کم باشند، تصمیم گرفتن برای عملی کردن و استفاده کردن از آن لباس خاص کمی سخت تر می شود. در نهایت هم موضوع عدم استفاده و به تعویق انداختن پیش میاید.
دوم اینکه افراد بدون توجه به احساسات واقعی و کاری که باید انجام شود، به توضیحات و بهانه های خودشان می چسبند. مثلا ممکن است در روز قرار ملاقات تان استرس داشته باشید اما نه به خاطر قرار، بلکه به خاطر چیزی کاملا غیر مرتبط! مثلا کارتان! اما ناخودآگاه اینطور وانمود می کنید که به خاطر اهمیت بالای قرارتان تا این اندازه نگرانید. در دنیای روان شناسان به این پدیده “سوءتفسیر تحریک” گفته می شود.
اگر تمام تکه های این پازل را در کنار هم قرار دهیم به چرخه خاص کردن می رسیم. وقتی تصمیم میگیرید از چیزی استفاده نکنید، حالا به هر دلیلی که می خواهد باشد، و می خواهید صبر کنید تا بهترین زمان استفاده برسد، وسیله شما هر روز بیشتر از روز قبل خاص خواهد شد. و شما هم در چرخه خاص کردن گرفتار! هر چه بیشتر مراقبش باشید خاص تر می شود و احتمال استفاده اش هم کمتر!
شاید آنقدر نوشابه را نخورید تا تاریخ انقضایش بگذرد، یا شاید آنقدر بلوز را نپوشید که کلا از مد بیافتد.
چرا همه چیز را دور خودمان جمع میکنیم؟
انباشته کردن وسیله ها دور و بر خودمان از لحاظ روان شناسی نابود کننده است. استرس را زیاد میکند، موجب حس خفگی می شود، رابطه ها را خراب میکند، و سلامت کلی مان را به مخاطره می اندازد.
چطور می شود با چرخه خاص کردن و انباشت وسیله های دورمان بجنگیم؟ تنها راه چاره این است: در اولین فرصت به وجود آمده از وسیله هایتان استفاده کنید. اگر پیراهنی می خرید و تصمیم دارید این آخر هفته بپوشیدش خب بپوشیدش! اگر شمعی میخرید همان روز روشنش کنید. این کار هم مشکل انباشت را برطرف میکند هم طلسم چرخه خاص کردن را خواهد شکست!
همچنین بخوانید: حل کردن مشکلات مالی با این 5 قدم ساده
